Ga er maar aanstaan als dominee: een camerateam in je beroeps- en privéleven toelaten, mensen die jou in vertrouwen nemen meenemen in het verhaal dat je over de kerkelijke gemeente wilt vertellen en maar afwachten welke documentaire er vanaf de snijtafel het witte doek bereikt. Dominee Ad van Nieuwpoort deed het in de documentaire ‘Hier ben ik’ en gaf zichzelf over aan camera en regie om op het spoor te komen van zijn passie: de oude woorden van de bijbel hertalen en vertellen in het hier en nu. Plaats van handeling: De Protestantse Kerk in Bloemendaal.

Multitaskende mensen, overtrekkende vliegtuigen, mensen die er voor kiezen zich meer te laten leven dan zelf te leven. Ze klagen erover, ze zeggen het niet te willen, ze doen het wel en ze stappen er niet uit. Het begin van de film toont de wereld die de economische crisis voorbij is, ook al raakt één van de personages haar baan kwijt in de financiële sector. Een stel dat de marathon van New York liep heeft aan het eind van de race de dood voorbij zien komen toen de man vlak voor de finish instortte, een vrouw is na 25 jaar door haar man verlaten, weer een man worstelt met de liefde en erkenning die hij in zijn jeugd tekort is gekomen. Het zijn algemeen menselijke problemen maar de wijze waarop erin Bloemendaal mee wordt omgegaan is wel typerend voor de rijkere landsdelen: je wordt in hoge mate geacht je problemen zelf op te lossen. Sterk zijn, niet zeuren, schouders eronder. Het moderne bestaan vraagt veel, maar biedt nog meer. Grijp je kansen!

Het is tegen deze facades waar Ad van Nieuwpoort ten strijde trekt. Met de oude verhalen van de Bijbel als onzekere grond om dit leven op een gezonde manier op te schudden: Het Woord als een milde aardbeving die ons zin en onzin kan doen scheiden. Zijn kanseltaal is helder en beeldend, direct, soms neigend naar moralisme, zijn pastorale houding mild en bevragend. Ergens hoop je als kijker dat er iets ingrijpends in het leven van de mensen gaat veranderen – die verwachting brengt het medium film nu eenmaal met zich mee – want de mensen zijn onmachtig om zich los te weken uit carrières en verwachtingspatronen. Er moet toch iemand zijn die optreedt als bevrijder, hen wegrukt uit hun gesloten en veilige wereld. Dat gun je ze. Kijk verder! Maar dat gebeurt niet. Tijdens een bijeenkomst van de Rotary, wordt er door middel van een benefietconcert geld ingezameld voor het diaconale centrum ‘Stem in de stad’ in Haarlem. De predikant van het centrum neemt met een grap het geld in ontvangst. Het diaconale centrum lijkt op de Rotary, daar wordt ook gedronken, alleen dan voordat de gasten binnenkomen. Er gaat een gelach op. Als kijker hoopte ik even dat Jezus nu zelf de Rotaryclub zou betreden en dan het liefst met een zweep, maar zover reikte het Woord nog niet. Haarlem blijft Haarlem, Bloemendaal blijft Bloemendaal. En dat is misschien wel wat deze film pijnlijk blootlegt: oude verhalen – hoe goed verteld ook, want dat doet Ad – veranderen de wereld niet zo maar. En ergens blijft onduidelijk waarom die verhalen hier en nu moeten klinken. Wat is bijv. de noodzaak tot het vertellen van het verhaal van de binding van Izaäk? Het lijkt uit een vreemde en verre wereld te komen, die hier niet echt landt. Zo worden de verhalen door de hoorders als een te hoge moraal weggezet, als idealen waar niet mee te leven valt. Ze worden vooral ook: braaf aangehoord.

En dat geeft aan de film een zekere tragiek. De verhaallijn van de man die zich nooit erkend heeft gevoeld door zijn vader, eindigt met een – een iets te gemaakt – shot van vader, zoon en kleinkind in de kerk voor een Mariabeeld. De zoon vraagt aan de vader of hij nog wat te zeggen heeft. Nee, zegt hij, ik heb geen problemen. De kracht en de onmacht van het Woord strijden zo om voorrang en de onmacht wint het. Ad van Nieuwpoort komt in de film daardoor als een soort Don Quichot naar voren en ik weet niet of de film hem daarmee recht doet. Wat je niet te zien krijgt – en dat is misschien ook wel moeilijk te registreren – is of deze kerkelijke gemeente ook echt de ruimte biedt om je facades te laten vallen. Buiten het optreden van de predikant zien we niets van een gedeelde spiritualiteit die onze bestaansgekte de grens wijst. Natuurlijk: we zien kwetsbare mensen voor de camera. Er wordt veel gepsychologiseerd, we krijgen flarden van – soms verstikkende – familieverbanden te zien, maar de werkelijke persoonlijke drijfveren komen we niet op het spoor. Ook niet van Ad van Nieuwpoort. Misschien heeft het Woord meer nodig dan de verhalen: concrete voorbeelden van een alternatief en vrolijk ander leven, dat we ergens uit de wereld van de komedie vandaan moeten halen. En ik heb zomaar het vermoeden dat Ad daarbij de nar kan zijn.